Barbara Radziwiłłówna

Barbara Radziwiłłówna, czyli królewskie małżeństwo
z miłości.

7 grudnia 1550 roku Barbara Radziwiłłówna została
polską królową.

Koronacji w katedrze na Wawelu dokonał prymas Mikołaj Dzierzgowski.

Ale droga Barbary do korony nie była prosta, a i królewski tytuł
nie dał jej szczęścia.

Gdy miała lat 17 rodzina wydała ją za mąż za znacznie od niej starszego wojewodę nowogrodzkiego Stanisława Gasztołda.
Był to najpotężniejszy, litewski ród.

Ślub odbył się w 1537 roku. Małżeństwo okazało się zgodne
i udane, ale już w grudniu  1542 r małżonek zmarł.

  W październiku 1543 przyjechał do Barbary Zygmunt August,
by przejąć majątek po śmierci Gasztołda i od razu uległ urokowi Barbary.
Spotykali się coraz częściej, król obsypywał Barbarę drogimi prezentami.

 Trzeba dodać, że w Krakowie  król zostawił żonę Elżbietę Austriaczkę.

Królewskie małżeństwo do udanych nie należało, królowa miała
silną epilepsję i częste ataki, które króla od niej odstręczały.
Królowa  Elżbieta przyjechała jednak do Wilna i na ten  czas król zdecydowanie ograniczył kontakty z Radziwiłłówną.
Zdrowie królowej zaczęło się pogarszać i w czerwcu 1545 roku Elżbieta zmarła. 
Została pochowana w katedrze wileńskiej.

   Od tego momentu król nie krył już swojego uczucia, urządzał dla Barbary polowania, uczty i turnieje. Ale o małżeństwie  z ukochaną
nie myślał. Tym bardziej, że zaczął otrzymywać  z obcych dworów propozycje matrymonialne. Wysłał też swojego dworzanina, aby ten

rozejrzał się za odpowiednią kandydatką.  Największe szanse miały Anna Zofia córka Albrechta , księcia pruskiego i Anna księżniczka Ferrary, spokrewniona z królem Francji.

   Jednak do małżeństwa z żadną z nich nie doszło.

Zygmunt August niespodziewanie na przełomie lipca- sierpnia 1547 roku wziął potajemny ślub z Barbarą. Długo utrzymywano to w tajemnicy. Do tej pory zawierano małżeństwa z przedstawicielką innego domu panującego, najlepiej pochodzącą z rodziny cesarskiej lub książęcej i służyły zawieraniu nowych sojuszy i umacnianiu istniejących. Tego nie mogło zapewnić małżeństwo z poddaną. Taki związek był w oczach szlachty  hańbą dla króla i całego królestwa, 
był też zamachem na równość przedstawicieli  stanu szlacheckiego.

  Ujawnienie mezaliansu spowodowało wielki skandal i ostrą kampanię przeciwko uznaniu ważności małżeństwa. Barbarę Radziwiłłównę nazywano publicznie wielką nierządnicą litewską, wyliczano jej rzekomych kochanków, a nawet atakowano słownie podczas bezpośrednich spotkań.

 Kanonik płocki Stanisław Górski, wyliczył 38 kochanków różnych stanów  nazwał ją „wiborną kurwą” z którą:

    „Senator, szlachcic, bogaty, biedny, znany, nieznany, nawet braciszek zakonny (…) uprawiał rozpustę, nawet wbrew swej woli”.

  Do oburzonych dołączył Jan Tarnowski, który wolał widzieć Wawel zajęty przez Turków, niż służący za rezydencję Barbarze, a Mikołaj Rej z Nagłowic pisał o parszywym ciele małżonki królewskiej. Jeszcze ostrzej wyraził się inny pisarz, Stanisław Orzechowski, który nazwał ją nierządnicą wprawną we wszelkiego rodzaju rozpuście,

Małżeństwu sprzeciwiał się król Zygmunt Stary i królowa Bona. Zygmunt Stary zmarł w 1548 roku i Zygmunt August objął rządy
w Rzeczpospolitej.

  Miejscem dramatycznych wydarzeń był sejm piotrkowski, zwołany jesienią 1548 roku. Posłowie i senatorowie domagali  się rozwiązania małżeństwa. Prymas Mikołaj Dzierzgowski

taką wygłosił mowę:

      "O małżeństwie WKMci(...) nie był przyczyną, takem i przyzwolenia nie dawał, a owszem nigdy się mi nie podobało i teraz go nie chwalę i ku temu powiem (...) że kto by chciał (to małżeństwo) w niwecz obrócić, już tam obrażona conscientia być nie może i jak bym to WKMci śmiał radzić, ażebyś je opuścił (...)a ja tak proszę, abyś WKM Rady swe i wszystkie rycerstwo tem pocieszyć raczył, aby to małżeństwo WKM było opuszczone."

   Król jednak pozostał nieugięty i zagroził abdykacją.
"Przysiągłem żonie i nie odstąpię jej, póki mnie Pan Bóg na świecie zachowa" – mówił.

W lutym 1549 roku wprowadził Barbarę na Wawel, opuszczony wcześniej na znak protestu przez Bonę i wszystkie siostry. 

7.12.1550 roku- wcześniejszy przeciwnik- prymas Dzierzgowski wkłada Barbarze koronę.

Prymas ustąpił, w zamian za obietnicę Zygmunta Augusta,
że odstępcy od kość. katolickiego będą uznani za heretyków
i pozbawieni  czci i majątku.

12.12.1550 r. król wydał dekret, w którym zobowiązał się nie  przyjmować heretyków do senatu i nie powierzać im urzędów
i godności. (przepis ten miał zostać zatwierdzony przez sejm).

  Niestety, królowa ciężko zachorowała ( prawdopodobnie był to nowotwór). Ciało zaczęło pokrywać się ropiejącymi, cuchnącymi  wrzodami. I nikt nie chciał jej pielęgnować oprócz króla, który
w ten sposób dawał świadectwo swoich uczuć.

 Barbara zmarła 8 maja 1551 r. i – zgodnie z jej życzeniem
została pochowana w katedrze wileńskiej.

Przewodnicy po Krakowie

Krak Tourist

   Biuro Podróży

e-mail: kraktourist@gmail.com   

tel. +48 502 087 153   

tel. +48 501 050 939